
Nakładem Wydawnictwa Naukowego UMK ukazał się pierwszy polski przekład dwóch dzieł Anthony'ego Ashleya Coopera, trzeciego earla Shaftesbury (1671-1713): Badania dotyczące cnoty, czyli zalety moralnej. Sensus communis - Esej o wolności dowcipu i humoru w przekładzie i opracowaniu naukowym Adama Grzelińskiego i Moniki Michałowicz. Polska edycja została przygotowana w ramach grantu NPRH "Filozofia brytyjska XVII i XVIII wieku". To drugi dostępny po polsku tom przekładów dzieł tego angielskiego filozofa (wcześniej ukazał się zbiór: List o entuzjazmie. Moraliści, przekł. i red. Adam Grzeliński).
Składające się na niniejszy tom dwa dzieła Anthony'ego Ashleya Coopera, trzeciego Carla Shaftesbury (1671–1713), ukazują wszechstronność filozofa łączącego podziw dla starożytnych ideałów moralnych z hasłami wolnościowymi. W Badaniach dotyczących cnoty, czyli zalety moralnej postuluje on istnienie przyrodzonej ludzkiej życzliwości oraz bezinteresownego charakteru cnoty. Uzasadnieniem owych założeń ma być przekonanie o naturalnym ładzie odnajdowanym zarówno w przyrodzie, jak i w świecie ludzkim – umyśle każdego człowieka oraz w jednoczącej ludzi społeczności. Jednakże punktem wyjścia przedstawionych w dziele analiz jest kontrowersyjne w owym czasie pytanie o samoistność cnoty czy – wyrażając rzecz wprost – o możliwość istnienia społeczności cnotliwych ateistów. Istotnym dopełnieniem poruszanych tam zagadnień jest Sensus communis. Esej o wolności dowcipu i humoru, w którym Shaftesbury wskazuje na potrzebę swobodnej wypowiedzi i debaty publicznej. Kluczową rolę mają przy tym odgrywać kpina i dowcip, zmniejszające społeczne antagonizmy i pozwalające na funkcjonowanie ludzkiej zbiorowości jako organicznej całości. Chociaż zatem wzorcem dla Shaftesbury'ego jest odległa kultura antyku, zwłaszcza neoplatonizm i stoicyzm, to równie bliskie są mu oświeceniowe hasła rozumności, tolerancji i swobód politycznych.